Początki w modelowaniu procesów

Obserwujesz sytuację biznesową i chcesz zrozumieć jak działają jednostki organizacyjne firmy? A może sam jesteś częścią procesu i zastanawiasz się jak wygląda on w całości? Jeśli dotyczy on Ciebie, często intuicyjnie wiesz, jakie czynności i kiedy są potrzebne. Z drugiej strony jednak dobrze uświadomić sobie jak akcje innych wpływają na dostarczanie wartości. Tworząc diagram procesu napotykasz kilka trudności – zaczynając od określenia jego granic, przez zidentyfikowanie poszczególnych kroków, a na odpowiednim poziomie szczegółowości kończąc.

Myślę, że każdy użytkownik Internetu korzystał z mniej lub bardziej rozbudowanych funkcjonalności tzw. sklepu internetowego lub innego serwisu pozwalającego na zakup usługi lub produktu przez Internet. W takim mechanizmie mamy elementy takie jak: logowanie/rejestracja, wyszukanie produktu, dodanie do koszyka, złożenie i opłacenie zamówienia, wylogowanie, realizacja zamówienia. Pierwsza myśl to określenie, że wszystkie te czynności stanowią jeden proces. Podejście słuszne, ale…

Chcesz przeczytać więcej? Zapraszam do przeczytania mojego gościnnego wpisu w serwisie Analiza IT o początkach w modelowaniu procesów, skupiającym się na następujących aspektach:

• Gdzie zaczyna i kończy się proces?
• Jakie są kroki?
• Jakie są wejścia i wyjścia procesu?
• Jaki poziom szczegółowości?
• Jakie narzędzia?

Reklama

Dlaczego powstało BPMN/BPML?

Wiele stosowanych współcześnie narzędzi służących do analizowania procesów biznesowych oraz ich reprezentacji za pomocą odpowiednio skonstruowanych diagramów, jest oparte od jakiegoś czasu na wspomnianych wcześniej diagramach przepływu (ang. Flow charts). Jednakże trzeba podkreślić, że możliwości reprezentacji procesów biznesowych za pomocą tych diagramów są bardzo ograniczone.

Ograniczeniem najbardziej widocznym jest to, że pozwala na reprezentację tylko jednego procesu, bez połączeń z innymi procesami. Bardzo rzadko się zdarza, aby procesy istniał niezależnie, sam w sobie, bez żadnych powiązań z innymi procesami. Z tego punktu widzenia jest to wada. Możemy jednak spojrzeć na to również inaczej… Dla osób ze szczebla kierowniczego, dla których potrzebny jest całościowy wgląd w proces, jest to rozwiązanie proste i pozwalające na znalezienie szybkiego porozumienia między menedżerami a projektantami procesów. Widzą jeden proces zapisany za pomocą jednoznacznych symboli graficznych. Nie muszą zagłębiać się w dokumentację, czy wyjaśnienie poszczególnych powiązań. Trzeba jednak to powiedzieć, że ciężar implementacji uwag menedżera spadał na projektantów procesów. W tym momencie, mógł się pojawić problem błędnej interpretacji zmian i ich niewłaściwe naniesienie na diagram procesu.

W związku z powyżej zarysowaną sytuacją, odpowiednie podmioty rozpoczęły prace nad nowymi metodami modelowania i reprezentacji procesów biznesowych. Celem tych prac było stworzenie metody o różnorodnym zastosowaniu i przeznaczonym dla różnych odbiorców. Dodatkowo oczywiście, język musiał być możliwy do przeniesienia na poziom maszynowy.

Jedną z grup pracujących nad taką metodą była grupa Business Process Modeling Inititiative (BPMI) – http://www.bpmi.org

Grupa ta stworzyła notację Business Process Modeling Notation (BPMN), która jest graficznym odpowiednikiem dla języka Business Process Modeling Language (BPML).

Języki modelowania procesów biznesowych

Wśród języków modelowania procesów biznesowych możemy znaleźć takie, które służą do modelowania całości procesu biznesowego lub jego określonej części. Możemy również znaleźć takie, które służą do modelowania usług wspierających procesy biznesowe, a także usługi, których realizację, wykorzystanie i przebieg można nazwać procesem.

Przykładami języków, na które warto zwrócić uwagę są:

• Business Process Modeling Language (BPML): http://www.bpmi.org
• Business Process Modeling Notation (BPMN): http://www.bpmi.org
• Event-Driven Process Chain (EPC) Markup Language (EPML): http://www.epml.de
• XML Process Definition Language (XPDL): http://www.wfmc.org/standards/xpdl.htm
• Business Process Execution Language for Web Services (BPEL4WS or BPEL): http://www.ebpml.org/bpel4ws.htm, http://www.ebpml.org/bpel_2_0.htm
• Business Process Specification Schema (BPSS): http://www.ebxml.eu.org/process.htm
• W3C’s Web Service Choreography Description Language (WSCDL): http://www.w3.org/TR/2004/WD-ws-cdl-10-20040427/
• W3C’s Web Service Choreography Interface (WSCI): http://www.w3.org/TR/wsci/
• Hewlett-Packard’sWeb Service Choreography Language (WSCL): http://www.w3.org/TR/wscl10/
• IBM’s Web Services Flow Language (WSFL): http://www.ebpml.org/wsfl.htm
• Microsoft’s XLANG: http://www.ebpml.org/xlang.htm

Każdy z powyższych języków zawiera w metamodelu różny zestaw pojęć.

Poniżej znajduje się porównanie powyższych języków względem zestawu wcześniej określonych pojęć z metamodelu. Porównanie zostało przygotowane na podstawie: Mendling, J., Neumann, G., Nüttgens, M. (2004), A Comparison of XML Interchange Formats for Business Process Modelling, http://wi.wu-wien.ac.at/Wer_sind_wir/mendling/publications/04-EMISA.pdf

Metamodel

Metamodel, w kontekście modelowania procesów biznesowych, jest, najprościej to ujmując, zbiorem pojęć, które pozwalają na opis danego procesu biznesowego. U podstaw każdej z notacji, języków modelowania procesów biznesowych znajduje się metamodel. W zależności od języka, czy sposobu jego wykorzystania, czy też rodzaju procesów, metamodel zawiera różne pojęcia. Jednakże w publikacjach znajdujemy wymogi, które taki metamodel powinien spełniać. Są to:

• Prostota: metamodel powinien być zrozumiały dla specjalistów i użytkowników powiązanych z opisywaną dziedziną, a dokładniej ze specyfiką procesów z danej dziedziny.
• Kompletność: metamodel musi zawierać zbiór pojęć, które pozwolą na opisanie/określenie wszystkich istotnych cech charakterystycznych dla opisywanej dziedziny.
• Ogólność: metamodel powinien pozwolić na przedstawienie różnorodnego typu aspektów związanych z daną dziedziną.
• Jednoznaczność: metamodel powinien dla wszystkich swoich elementów/pojęć posiadać definicje formalne. Definicje te mają zapobiegać problemom z wyborem określonych pojęć z metamodelu przy opisywaniu domeny.
• Rozszerzalność: wymóg, którego spełnienie, pozwala na dostosowywanie metamodelu do zmian w opisywanej domenie albo innych obszarów pośrednio powiązanych (np. zmian w technologii, pojawienia się nowych narzędzi).

Modelowanie procesów biznesowych – ale o co chodzi?

Modelowanie procesów biznesowych (ang. business process modeling) – jest dziedziną, w której zastosowanie standardów reprezentacji danych, przepływów oraz powiązań między elementami jest postrzegane jako podstawa optymalizacji realizacji procesów biznesowych w przedsiębiorstwie. Główną korzyścią tej operacji jest poprawa i zwiększenie elastyczności funkcjonowania przedsiębiorstw. Funkcjonowanie przedsiębiorstw natomiast jest wsparte przez odpowiednie technologie informatyczne, obsługujące standardy reprezentacji danych. Dziedzina ta łączy w sobie elementy ekonomii, zarządzania przedsiębiorstwem oraz metod informatyki, co idealnie pasuje do specjalności, którą skończyłem, czyli mianowicie informatyki ekonomicznej. Informatyka ekonomiczna może być rozumiana jako nauka zajmująca się wykorzystaniem narzędzi oraz metod informatyki w ekonomii z jednej strony. Z drugiej strony podkreśla znaczenie ekonomicznego spojrzenia na stosowaną technologię oraz rozwiązania informatyczne.