Trochę o notacji BPMN

BPMN jest metodą bazującą na technikach wykorzystywanych w diagramach przepływu, która pozwala tworzyć diagramy procesów biznesowych. Notacja BPMN posiada skończony i jednoznacznie zdefiniowany zbiór elementów graficznych, które pozwalają na budowanie diagramów zrozumiałych zarówno przez projektantów procesów, analityków, jak i kadrę zarządzającą.

BPMN „spełnia” zasady tworzenia metamodeli dla języków modelowania procesów biznesowych, przez co jest bardzo elastycznym narzędziem. Diagram może być zmieniany na każdym etapie życia procesu: od stworzenia, poprzez rozwój, wykonanie, monitorowanie i analizę procesu.

W przypadku notacji BPMN należy podkreślić następujące zalety:

• Czytelność – graficzna reprezentacja jest bardziej zrozumiała niż kod języka, np. xml, na którym jest oparty język BPML.
• Jednoznaczność – wynika to z definicji pojęć i postaci elementów graficznych w notacji. Jest zrozumiała dla różnych grup odbiorców.
• Elastyczność – możliwość zastosowania do różnego typu procesów.
• Możliwość zapisu diagramu w języku BPML.

Reklama

Graficzna reprezentacja modelu

W trakcie tworzenia modelu procesu biznesowego, to, co powstanie nie będzie zrozumiałe dla wszystkich odbiorców, analityków, projektantów, kadry zarządzającej. Potrzebna jest graficzna reprezentacja elementów procesu opisanych w metamodelu. Za pomocą graficznej reprezentacji, uporządkowanej, jednoznacznie określonej, można łatwiej przekazać założenia procesu, jego przebieg, kolejność kroków, momenty decyzyjne, wejścia i wyjścia z procesu. Wyróżnić można kilka graficznych reprezentacji:

• Mapy przepływu (ang. Flow Charts): http://en.wikipedia.org/wiki/Flowchart
• Diagramy przepływu danych (ang. Data Flow Diagrams): http://en.wikipedia.org/wiki/Data_flow_diagram
• Diagramy przepływu sterowania (ang. Control Flow Diagrams): http://mason.gmu.edu/~tdufresn/paper.doc
• Blokowe diagramy strumieni funkcjonalnych (ang. Functional Flow Block Diagrams): http://mason.gmu.edu/~tdufresn/paper.doc
• Diagramy Gantta/ PERT (ang. Gantt/PERT Diagrams): http://en.wikipedia.org/wiki/Gantt_chart, http://en.wikipedia.org/wiki/Program_Evaluation_and_Review_Technique
• IDEF: http://www.idef.com

Powyżej wymienione elementy są mniej lub bardziej skomplikowane. Istotne jest to, że większość z nich stanowi podstawę różnych języków modelowania procesów biznesowych, a dokładniej wspierających je notacji graficznych.

Co to jest reprezentacja metamodelu?

Przygotowany metamodel, aby mógł zostać zrozumiany i wykorzystany przez systemy komputerowe, musi zostać określony za pomocą znaków i symboli przez nie rozumianych. Wyrażając metamodel w ten sposób tworzymy tzw. reprezentację metamodelu. Najczęściej wykorzystywanym jest do tego celu język XML (http://xml.coverpages.org/xml.html).

Pojęcia w metamodelu

W poprzedniej informacji dotyczącej metamodelu, wspomniałem, że jego elementami składowymi są pojęcia. Pojęcia te pozwalają na reprezentację, opis różnych aspektów języka modelowania procesu biznesowego, w szczególności, biorąc pod uwagę, dziedzinę, której dotyczy. Konsorcja takie jak OMG, OASIS, BPMI, W3C, WfMC, UN/CEFACT (odnośniki do informacji o poszczególnych konsorcjach znajdują się w sekcji „Przydatne linki”)  używają różnych postaci metamodeli. Metamodele te zawierają różne pojęcia. Po analizie tych metamodeli, której podsumowanie można znaleźć w publikacji J. Mendling, G. Neumann, M. Nüttgens pt. „A Comparison of XML Interchange Formats for Business Process Modelling”, okazało się, że można wyróżnić 13 pojęć, tzw. pojęć wysokiego poziomu (ang. high-level concepts):

1. Zadanie Wejścia/Wyjścia (ang. Task I/O).
2. Adres zadania (ang. Task Address).
3. Cechy jakości (ang. Quality Attributes).
4. Protokół zadania (ang. Task Protocol).
5. Strumień kontroli (ang. Control Flow).
6. Kierowanie danymi (ang. Data Handling).
7. Identyfikacja instancji (ang. Instance Identity).
8. Role (ang. Roles).
9. Zdarzenia (ang. Events).
10. Wyjątki (ang. Exceptions).
11. Transakcje (ang. Transactions).
12. Graficzna pozycja (ang. Graphic Position).
13. Dane statystyczne (ang. Statistical Data).

W kwestii szczegółów odnośnie każdego z pojęć, odsyłam do wspomnianej publikacji, która jest dostępna pod adresem: http://wi.wu-wien.ac.at/~mendling/publications/04-EMISA.pdf

Metamodel

Metamodel, w kontekście modelowania procesów biznesowych, jest, najprościej to ujmując, zbiorem pojęć, które pozwalają na opis danego procesu biznesowego. U podstaw każdej z notacji, języków modelowania procesów biznesowych znajduje się metamodel. W zależności od języka, czy sposobu jego wykorzystania, czy też rodzaju procesów, metamodel zawiera różne pojęcia. Jednakże w publikacjach znajdujemy wymogi, które taki metamodel powinien spełniać. Są to:

• Prostota: metamodel powinien być zrozumiały dla specjalistów i użytkowników powiązanych z opisywaną dziedziną, a dokładniej ze specyfiką procesów z danej dziedziny.
• Kompletność: metamodel musi zawierać zbiór pojęć, które pozwolą na opisanie/określenie wszystkich istotnych cech charakterystycznych dla opisywanej dziedziny.
• Ogólność: metamodel powinien pozwolić na przedstawienie różnorodnego typu aspektów związanych z daną dziedziną.
• Jednoznaczność: metamodel powinien dla wszystkich swoich elementów/pojęć posiadać definicje formalne. Definicje te mają zapobiegać problemom z wyborem określonych pojęć z metamodelu przy opisywaniu domeny.
• Rozszerzalność: wymóg, którego spełnienie, pozwala na dostosowywanie metamodelu do zmian w opisywanej domenie albo innych obszarów pośrednio powiązanych (np. zmian w technologii, pojawienia się nowych narzędzi).